Lęk separacyjny

 Lęk separacyjny

Lęk separacyjny to obawa przed rozstaniem z bliskimi osobami.

W początkowej fazie rozwoju (między 9. a 11. miesiącem życia) występowanie lęku separacyjnego u dzieci jest naturalnym zjawiskiem. Maluchy nerwowo reagują na, nawet krótkotrwałe, rozstanie z rodzicem – płaczą, są niespokojne i rozdrażnione. Wynika to ze strachu przed przebywaniem z dala od osoby lub osób, z którymi dana osoba jest silnie związana emocjonalnie.

Między 2. a 4. rokiem życia obawy przed rozłąką z rodzicami, zwykle matką, powinny stopniowo ustępować. Jeśli dziecko w wieku przedszkolnym lub szkolnym wykazuje nadmierną potrzebę kontaktu z matką, może to być symptom zaburzenia lękowego.

Lęk separacyjny – przyczyny

• Czynniki psychologiczne, które odpowiadają za wystąpienie lęku separacyjnego, to przede wszystkim nieumiejętność prawidłowego reagowania na strach oraz nadmierna wrażliwość emocjonalna.
• Czynniki biologiczne – skłonności do lęku separacyjnego są dziedziczone, a ryzyko jego wystąpienia jest większe u potomków osób chorych np. na depresję.
• Czynniki środowiskowe – lęk separacyjny najczęściej jednak pojawia się u dzieci, których rodzice są nadopiekuńczy, nie odstępują swojego dziecka na krok oraz otaczają je nadmierną troską. Z drugiej strony, także niedostatek rodzicielskiej uwagi może wpłynąć na rozwój lęku separacyjnego.

Lęk separacyjny związany jest z sytuacją rozłąki dziecka z rodzicem lub najbliższą rodziną. Lęk separacyjny może pojawić się zarówno w przypadku wyjścia rodziców do pracy, jak i opuszczenia dziecka na kilka minut w związku z wizytą w sklepie. Nie należy także lekceważyć sytuacji, gdy dziecko panicznie reaguje na konieczność wyjścia do szkoły lub przedszkola czy żłobka – warto obserwować dziecko i zastanowić się, czy jego zachowanie nie wykracza poza przyjęte normy. Warto zastanowić się również nad przyczyną nadmiernego lęku dziecka przed rozstaniem.

Jak pomóc dziecku i sobie?

Jeśli dziecko w pierwszym roku życia zaczęło bać się obcych i płakać, gdy tylko rodzic zniknie mu z oczu –  to świadczy o prawidłowym rozwoju malucha. Pojawienie się około 8 miesiąca życia lęku przed obcymi oraz między 7 a 12 miesiącem życia tzw. „lęku separacyjnego” jest zjawiskiem naturalnym.

W przypadku, gdy dziecko zawsze było „nieodkładane”, Razem śpicie, razem jecie, razem otwieracie drzwi – to jego wymagania co do obecności rodzica, a szczególnie matki są dużo większe.

Jak to przetrwać?

Przede wszystkim należy zapewnić dziecku jak największe poczucie bezpieczeństwa i wyjaśniać, że maluch nie zostanie opuszczony. Kluczową kwestią jest konsekwencja rodzica w podtrzymywaniu więzi z dzieckiem. Jeśli rodzic obieca, że nie opuści dziecka, a następnie potajemnie wymknie się z domu, to maluch poczuje się oszukany, a obawy lękowe nasilą się.

Brak konsekwencji przejawia się również w reagowaniu na płacz dziecka – jeśli raz przychodzimy do dziecka, gdy ono płacze, a drugim razem ignorujemy zawodzenia, to u malucha również wzmocnią się obawy.

Należy stopniowo przyzwyczajać dziecko do krótkich i dłuższych nieobecności. Najlepszym rozwiązaniem jest stwarzanie warunków do krótkiej rozłąki z rodzicem (szczególnie mamą) w pierwszym roku życia dziecka. 

Jeśli rodzic zamierza zapisać dziecko do żłobka powinien mieć to w szczególności na uwadze.

Nagłe rozstanie dziecka z rodzicem w momencie przyjścia do żłobka wiąże się z długą i problematyczną adaptacją dziecka.